Contactor là gì? Công tắc tơ là gì? Khởi động từ là gì?

Contactor là một thiết bị quan trọng của bất kỳ hệ thống điện nào. Nhiều mẫu contactor hiện đại còn cho phép kết nối và điều khiển thông qua chính thiết bị smartphone của mình. Contactor là gì? Cấu tạo contactor? nguyên lý hoạt động, ứng dụng contactor dùng để làm gì? Contactor relay là gì? Theo dõi bài viết sau để rõ hơn về thiết bị này nhé!

Contactor là gì? Công tắc tơ là gì? Khởi động từ là gì?

Contactor hay Công tắc tơ hay Khởi động từ đều chỉ cùng một loại khí cụ điện hạ áp, thực hiện nhiệm vụ đóng ngắt liên tục của hệ thống điện động lực. Nhờ có contactor, khởi động từ ta có thể vận hành các thiết bị như động cơ điện, tụ bù, hệ thống chiếu sáng, . .. bằng nút nhấn, chế độ tự động hoá hoặc điều khiển từ xa. Thao tác đóng ngắt của contactor có thể thực hiện bằng cơ cấu điện từ, cơ cấu truyền động hoặc cơ cấu thuỷ lực. Nhưng thông dụng nhất là dùng loại contactor điện từ. Trong bài viết này sẽ chủ yếu đề cập về contactor (công tắc tơ) – Khởi động từ đóng ngắt theo nguyên lý điện từ.

Contactor có tác dụng gì? 

Có thể hình dung Nguyên lý Contactor để làm thiết bị trung gian điều khiển đóng/ngắt nguồn điện một cách tự động. Vậy công tắc tơ có tác dụng gì? Dưới đây là những tác dụng chính của Contactor là:

• Đóng/ngắt mạch điện từ xa hoặc tự động theo tín hiệu điều khiển.
• Bảo vệ thiết bị điện khi xảy ra sự cố quá tải (kết hợp với rơ-le nhiệt).
• Tăng độ an toàn và tiện lợi trong vận hành hệ thống điện.

Nguyên lý hoạt động của contactor

Khi cấp điện đúng với điện áp định mức vào cuộn dây của contactor, cuộn dây sẽ tạo ra lực hút từ. Lực hút này sẽ kéo phần lõi từ di động gắn liền với các tiếp điểm lại gần phần lõi từ cố định.

Lực hút này mạnh hơn lực đẩy của lò xo, nên contactor chuyển sang trạng thái hoạt động. Lúc này:

• Tiếp điểm chính sẽ đóng lại để cho dòng điện đi qua mạch chính.
• Tiếp điểm phụ sẽ đổi trạng thái:
  • Nếu là tiếp điểm thường đóng sẽ mở ra.
  • Nếu là tiếp điểm thường mở sẽ đóng lại.

Khi ngắt nguồn điện khỏi cuộn dây:

• Lực hút từ biến mất.
• Lò xo sẽ đẩy lõi từ di động trở lại vị trí ban đầu.
• Các tiếp điểm cũng trở về trạng thái ban đầu.
• Contactor ngừng hoạt động.

Xem thêm: Tủ điều khiển động cơ: Phân loại và ứng dụng

Cấu tạo contactor gồm những gì?

Contactor bao gồm ba thành phần chính:

1. Nam châm điện

Bao gồm các thành phần sau:

• Cuộn dây: Tạo lực hút từ.
• Lõi sắt: Giúp dẫn từ.
• Lò xo: Đẩy nắp trở lại vị trí ban đầu sau khi ngắt điện.

2. Hệ thống dập hồ quang

Hồ quang được tạo ra trong quá trình chuyển mạch, khiến các tiếp điểm bị cháy và mòn dần. Do đó, contactor cần trang bị hệ thống dập hồ quang để:

• Giảm thiểu hư hỏng cho các tiếp điểm.
• Kéo dài tuổi thọ thiết bị.

3. Hệ thống tiếp điểm

Bao gồm hai loại:

Tiếp điểm chính

Có khả năng cho dòng điện lớn đi qua. Các tiếp điểm chính là các tiếp điểm thường mở và khi mạch từ của contactor trong tủ điện được cấp điện, các tiếp điểm chính sẽ đóng lại, khiến mạch từ lại hút nhau. Tiếp điểm chính thường được lắp trong mạch nguồn của contactor.

Tiếp điểm phụ

Tiếp điểm phụ thường được lắp trong mạch điều khiển của contactor. Có khả năng cho dòng điện nhỏ hơn 5A đi qua. Các tiếp điểm phụ có hai trạng thái: thường đóng và thường mở. Tiếp điểm phụ thường được lắp trong mạch điều khiển của contactor.

Loại tiếp điểm	Đặc điểm hoạt động
Tiếp điểm thường đóng	Dẫn điện khi contactor không hoạt động (cuộn dây chưa cấp điện); sẽ ngắt điện khi contactor làm việc.
Tiếp điểm thường mở	Ngược lại, chỉ dẫn điện khi contactor đang hoạt động (cuộn dây đã cấp điện).

Xem thêm: Tủ điều khiển PLC: Cấu tạo, nguyên lý và ứng dụng

Công tắc tơ dùng để làm gì?

• Điều khiển thiết bị công nghiệp: Được dùng phổ biến để đóng/cắt nguồn cho động cơ điện, máy móc, thiết bị công suất lớn trong các dây chuyền sản xuất.
• Hệ thống đảm bảo an toàn: Tự động ngắt khi có sự cố, giúp bảo vệ hệ thống điện và người sử dụng.
• Giải pháp cơ điện tự động hóa: Giúp hệ thống vận hành linh hoạt, giảm thao tác thủ công.
• Ứng dụng trong nhà thông minh: Một số contactor tích hợp kết nối Wi-Fi có thể điều khiển quạt, đèn, máy hút ẩm… từ xa qua điện thoại.
• Lập lịch tự động: Cho phép hẹn giờ bật/tắt thiết bị theo thời gian thực hoặc chu kỳ định sẵn.

Cách chọn contactor phù hợp

Việc lựa chọn contactor (khởi động từ) phù hợp là rất quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả cho hệ thống điện. Để chọn được contactor đúng, bạn cần xem xét nhiều yếu tố.

Lựa chọn contactor cho động cơ:

Để chọn contactor phù hợp với động cơ, bạn cần dựa trên các tiêu chí sau:

1. Xác định công suất và dòng điện định mức của động cơ

• Tra thông số công suất (kW hoặc HP) và dòng điện định mức (A) của động cơ trên nhãn hoặc tài liệu kỹ thuật.
• Dòng điện khởi động thường gấp khoảng 5 – 7 lần dòng định mức nên cần chọn contactor có khả năng chịu dòng khởi động tốt.

Công thức tham khảo:

• Dòng điện định mức (A) ≈ Công suất động cơ (kW) × 2 (với điện áp 380V, hệ số cosφ ≈ 0.8).

2. Chọn contactor có dòng định mức lớn hơn dòng động cơ khoảng 20% – 30%

Ví dụ: Động cơ có dòng định mức 20A → Nên chọn contactor có dòng định mức khoảng 25A – 30A để đảm bảo an toàn và tuổi thọ lâu dài.

3. Xác định điện áp điều khiển cuộn hút (cuộn coil)

Thông thường, điện áp điều khiển cuộn hút là:

• 24VDC, 48VDC: Dùng cho tủ điều khiển nhỏ.
• 220VAC, 380VAC: Dùng phổ biến trong công nghiệp.

Chọn đúng điện áp cuộn hút để đảm bảo contactor hoạt động ổn định.

4. Chọn theo loại tải và tần suất đóng cắt

• Động cơ chạy liên tục hay đóng cắt thường xuyên?
• Các tải nặng như máy nén khí, bơm nước lớn cần chọn contactor chuyên dụng hoặc có cấp chịu tải cao.

5. Ưu tiên các thương hiệu uy tín, có sẵn linh kiện thay thế

• Một số thương hiệu contactor phổ biến tại Việt Nam:
  • PLC Haiwell, PLC Xinje (cho contactor Trung Quốc phổ thông).
  • Schneider, LS, Mitsubishi, Siemens (thương hiệu quốc tế).

6. Xem xét thêm phụ kiện đi kèm (nếu cần)

• Relay nhiệt bảo vệ động cơ.
• Tiếp điểm phụ bổ sung cho mạch điều khiển.

Lựa chọn contactor cho tụ bù:

Contactor cho tụ bù khác hoàn toàn so với contactor cho động cơ vì:

• Khi đóng tụ bù vào lưới điện, dòng khởi động có thể gấp 30 – 50 lần dòng định mức của tụ.
• Nếu dùng contactor thường, dễ gây cháy nổ tiếp điểm, giảm tuổi thọ tụ điện.

Do đó, khi chọn contactor cho tụ bù, cần lưu ý:

1. Phải sử dụng contactor chuyên dụng cho tụ bù

• Contactor chuyên dụng cho tụ bù (Contactor tụ bù có điện trở hạn dòng).
• Loại contactor này được tích hợp điện trở dập hồ quang/dòng xung ngay bên trong để giảm dòng khởi động.

2. Xác định chính xác công suất tụ bù

Cần biết rõ công suất tụ bù định lắp:

• Ví dụ: Tụ bù 10kVAR, 20kVAR, 30kVAR…

3. Chọn contactor có cấp điện áp & công suất phù hợp

• Điện áp làm việc phù hợp với tụ (thường là 380V, 415V).
• Công suất contactor phải ≥ công suất tụ bù.
• Bảng tra thông dụng:

Công suất tụ bù (kVAR)	Điện áp 380V	Dòng điện tụ (A)	Dòng điện contactor cần chọn (≥ A)
5	380V	7.6	≥ 8A
10	380V	15.2	≥ 16A
20	380V	30.4	≥ 32A
30	380V	45.6	≥ 48A
50	380V	76	≥ 80A

Lưu ý: Bảng chỉ mang tính tham khảo, nên tra theo catalogue cụ thể của hãng.

4. Ưu tiên chọn contactor tụ bù có điện trở hạn dòng bằng dây cuộn hoặc điện trở vòng

Hai dạng phổ biến:

• Điện trở bằng dây cuộn: Giá thấp, dễ thay.
• Điện trở vòng (loop resistor): Bền hơn, êm ái hơn, giá cao hơn.

5. Chọn thương hiệu contactor uy tín, dễ mua linh kiện thay thế

Một số hãng contactor tụ bù phổ biến:

• Schneider (LC1-DK, LC1-DPN)
• LS (MC-F Series)
• Siemens, ABB, Mitsubishi

6. Một số lưu ý khi chọn contactor tụ bù

• Không dùng contactor động cơ để đóng tụ bù.
• Không dùng contactor thường để thay thế contactor tụ bù.
• Nên chọn dư khoảng 10 – 20% dòng định mức để tăng tuổi thọ.

Kết luận

• Xác định công suất tụ bù.
• Chọn đúng contactor tụ bù chuyên dụng, có tích hợp điện trở hạn dòng.
• Ưu tiên contactor đạt tiêu chuẩn quốc tế, nguồn gốc rõ ràng.

Bảng giá contactor – khởi động từ LS chính hãng

KHỞI ĐỘNG TỪ 3 PHA (CONTACTOR 3 POLES) – AC Coil
Tên hàng	In (A)		Giá bán
MC-6a (1)	6A (1a)		310.000
MC-9a (1)	9A (1a)		330.000
MC-12a (1)	12A (1a)		350.000
MC-18a (1)	18A (1a)		520.000
MC-9b (2)	9A (1a1b)		350.000
MC-12b (2)	12A (1a1b)		395.000
MC-18b (2)	18A (1a1b)		570.000
MC-22b (2)	22A (1a1b)		700.000
MC-32a (2)	32A (2a2b)		1.000.000
MC-40a (2)	40A (2a2b)		1.180.000
MC-50a (3)	50A (2a2b)		1.500.000
MC-65a (3)	65A (2a2b)		1.700.000
MC-75a (4)	75A (2a2b)		1.900.000
MC-85a (4)	85A (2a2b)		2.300.000
MC-100a (4)	100A (2a2b)		2.990.000
MC-130a (5)	130A (2a2b)		3.600.000
MC-150a (5)	150A (2a2b)		4.650.000
MC-185a (6)	185A (2a2b)		5.890.000
MC-225a (6)	225A (2a2b)		7.000.000
MC-265a (7)	265A (2a2b)		9.500.000
MC-330a (7)	330A (2a2b)		10.350.000
MC-400a (7)	400A (2a2b)		11.800.000
MC-500a (8)	500A (2a2b)		23.650.000
MC-630a (8)	630A (2a2b)		24.800.000
MC-800a (8)	800A (2a2b)		31.500.000
MC-1260a	AC100-240V, DC100-220V 2a2b		46.600.000
MC-1400a	AC100-240V, DC100-220V 2a2b		66.700.000
MC-1700a	AC100-240V, DC100-220V 2a2b		78.300.000
MC-2100a	AC100-240V, DC100-220V 2a2b		94.600.000

Liên hệ nhà cung cấp contactor – khởi động từ uy tín

Sieuthibientan.com.vn chuyên phân phối các thiết bị điện công nghiệp và tự động hóa hàng đầu Việt Nam. Thiết bị khỏi động, contactor từ 3 pha LS an toàn và bền bỉ. Khi mua sắm khởi động từ 3 pha ls tại Sieuthibientan.com.vn, khách hàng sẽ được hưởng những tiện ích sau:

• Sản phẩm chất lượng cao, có nguồn gốc rõ ràng.
• Giá cả cạnh tranh, có chính sách hỗ trợ giá cho khách hàng cũ.
• Hỗ trợ giao hàng nhanh chóng, lắp đặt tận nơi.
• Chính sách bảo hành dài hạn, hỗ trợ kỹ thuật 24/7
• Dịch vụ hỗ trợ và chăm sóc khách hàng trước và sau khi mua hàng.
• Đội ngũ kỹ thuật viên chuyên nghiệp luôn đảm bảo kỹ thuật tốt nhất.

Liên hệ ngay với chúng tôi qua thông tin dưới đây!

Công ty TNHH Tự Động Hóa Thiên Phú Thịnh 

Biến tần – HMI – PLC – Servo – Khởi Động Mềm – Tủ điện – Scada

Địa chỉ: Số 1B, Đường Tú Xương, Khu Phố 1, Phường Hiệp Phú, TP Thủ Đức

Hotline/Zalo: 0909 623 689

Email: Thienphuthinh.auto@gmail.com

Fanpage: https://www.facebook.com/TPTAutomation